Product stewardship gaat om fabrikanten en downstream gebruikers die zich engageren om de invloed van hun producten op het milieu, onze gezondheid en veiligheid te beperken gedurende de hele levensduur volgens een risico- en wetenschapgebaseerde benadering. Hoe dat precies gebeurt, is erg uiteenlopend, gaande van de gevaarlijkste stoffen vervangen tot een goede veiligheidscommunicatie zodat producten veilig gebruikt kunnen worden op de bedoelde manier.
In onze moderne, open economie ondergaan chemicaliën een grondige risicobeoordeling voor ze op de markt komen. De communicatie over veilig gebruik verloopt doorheen de bevoorradingsketen via veiligheidsinformatiebladen en productlabels. Een doeltreffende handhaving verzekert dat de producten die op de EU-markt gebracht worden, voldoen aan de hoogste EU-productnormen.
essenscia werkt actief samen met overheden en andere sectorspelers om een risicogebaseerd regelgevingskader voor productveiligheid te ontwikkelen en te implementeren. essenscia werkt hand in hand met instanties zoals het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) om de ambitieuze wetgeving omtrent gevarenbeoordeling en -communicatie (CLP) en risicobeoordeling en -beheer (REACH) in de praktijk te brengen.
Alle sectorspelers delen hun ervaring en best practices voor een voortdurende implementatieverbetering, vooral naar kmo’s toe, via de essenscia-opleidingsprogramma’s VLARIP en WALRIP, die onlangs nog bekroond werden met een CEFIC Responsible Care Award in 2018. Het vraagt om een niet aflatende inzet en een levenslang engagement, bijvoorbeeld wat de kwaliteit en updates van gegevens in de REACH-registratiedossiers betreft bij nieuwe wetenschappelijke informatie en wijzigende technische vereisten.
Gezondheids- en veiligheidsinformatie wordt niet alleen gedeeld met rechtstreekse klanten via de CLP-labels op producten en veiligheidsinformatiebladen. Ook de productgroepen Detic en Phytofar van essenscia nemen deel aan tal van programma’s om de consument beter te informeren. De verspreiding van REACH-gevarengegevens en risicoanalyses op de website van het ECHA garanderen nog meer transparantie, en dat niet alleen binnen de bevoorradingsketen, maar ook naar het grote publiek toe. essenscia werkt bovendien nauw samen met het Antigifcentrum, een cruciale organisatie die burgers ondersteunt in geval van incidenten met chemicaliën.
De overstap naar een circulaire economie vraagt om nog meer transparantie, vooral wat de aanwezigheid van mogelijk zorgwekkende stoffen betreft in artikelen voor een adequaat gebruik en levenscyclusbeheer. essenscia zet zich al actief in om op een haalbare, geschikte en doeltreffende manier de vereiste informatie te verstrekken, zonder administratieve rompslomp te creëren of vertrouwelijke bedrijfsinformatie in het gedrang te brengen.
De handhaving van de bestaande wetgeving op geïmporteerde artikelen blijft van cruciaal belang om geen streng gereguleerde substanties te importeren via afgewerkte artikelen en dus de Europese consument en het milieu bloot te stellen tijdens het gebruik, het weggooien en het recycleren. Het RAPEX-systeem (Rapid Alert Exchange System voor gevaarlijke non-food producten) toont duidelijk aan dat er meer maatregelen nodig zijn. In 2020, van de producten die gemeld worden wegens aanwezigheid van verboden chemicaliën (18% van de gemelde producten), respecteren 471 gemelde gevallen de limieten voor gevaarlijke chemicaliën zoals bepaald in REACH niet. Bijna 80% daarvan is afkomstig van buiten Europa en als gevolg van online verkoop, was de herkomst onbekend voor 17% van hen. Niet-conform speelgoed (aanwezigheid van ftalaten waarvoor beperkingen gelden) en chemische stoffen (vooral niet-conforme handdesinfecterende middelen waarvan de productie door de COVID-19-crisis een hoge vlucht heeft genomen) vormen de top 2 van 2020 van niet-conforme producten in verband met de wetgeving inzake chemische stoffen.
Deze gegevens tonen aan dat er nog altijd duidelijk nood is aan handhaving voor geïmporteerde artikelen. De sector blijft immers inspanningen doen om alternatieven te vinden, terwijl verboden chemicaliën nog steeds geïmporteerd worden in afgewerkte artikelen, waardoor de consument en het milieu hier toch aan worden blootgesteld.
Er moet een nieuwe EU Market Surveillance Regulation komen en de nationale coördinatie moet worden opgezet. Deze zal toezicht houden op de Belgische inspanningen om de meer dan 70 geharmoniseerde EU-productwetgevingen op het Belgische grondgebied te handhaven en deze inspanningen coördineren. Het moet de doeltreffendheid van de Belgische handhavingsinspanningen verder helpen verbeteren en de resultaten transparanter maken, zodat de consument erop kan blijven vertrouwen dat de producten in de Belgische winkelrekken inderdaad aan de EU-productvoorschriften voldoen. Bijzondere aandacht moet gaan naar de verkoop via onlineplatforms.
Koplopers in de chemie-industrie screenen ook proactief en bovenop hun wettelijke verplichtingen hun productportefeuille om deze te sturen in de richting van betere algemene duurzaamheidsprestaties en zo hun portefeuille toekomstbestendig te maken, gezien de grote vraag – van verschillende actoren, gaande van de Europese Commissie, over financiële actoren, over consumenten en zakelijke klanten – om producten die beter dan geen schade berokkenen actief te laten bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties. Die bedrijven hebben hun krachten al in 2018 gebundeld om een methodologie te ontwikkelen die werd beschreven in het verslag van de publicatie van de World Business Council on Sustainable Development over ‘Chemical Industry Methodology for Portfolio Sustainability Assessments (PSA)’.
Het is moeilijk om objectieve informatie te vinden die voor een leek begrijpbaar is. Daarom steunt essenscia het initiatief van GreenFacts om de beschikbare wetenschappelijke informatie te vertalen in het Nederlands. GreenFacts is een non-profitproject dat complexe wetenschappelijke consensusrapporten over gezondheid en het milieu (bijvoorbeeld van internationale organisaties zoals de WHO, de FAO, het IARC, het UNEP en de Europese Commissie) binnen handbereik brengt van niet-specialisten. GreenFacts publiceert duidelijke, betrouwbare en gecontroleerde samenvattingen van bestaande wetenschappelijke rapporten over gezondheid, het milieu en duurzame ontwikkeling. Deze worden onderworpen aan een peerreview onder toezicht van een onafhankelijk wetenschappelijk comité.
